De rijke historie van Het Bentinckhuis
Verbouwing na verbouwing, vele illustere bewoners en een ongelukkig liefdesverhaal tekenen de geschiedenis van Het Bentinckhuis aan het Haagse Lange Voorhout. Vanaf deze maand verzorgt FMHaaglanden hier de facilitaire dienstverlening. We nemen je mee in de rijke historie van dit bijzondere pand.
Vechtscheiding avant la lettre
Het bekendste verhaal over bewoners van Het Bentinckhuis is wel dat van het ongelukkige huwelijk van Willem Bentinck en zijn vrouw Charlotte-Sophie von Aldenburg. Hella Haasse schreef er een historische roman over, Mevrouw Bentinck of Onverenigbaarheid van karakter: een ware geschiedenis. De lange titel, trouwens, is helemaal in de stijl van romans uit de 18e eeuw.
Charlotte-Sophie Bentinck heeft haar hart al aan een ander verpand. Dat moet ze bekopen met het verlies van haar kinderen, haar reputatie en haar fortuin.
Het gearrangeerde huwelijk tussen Willem en Charlotte-Sophie is gebaseerd op een misverstand. Hun families denken allebei dat de andere partij meer geld heeft dan werkelijk het geval is. Uiteindelijk groeit bij Willem liefde voor zijn vrouw. Charlotte-Sophie heeft haar hart al aan een ander verpand en krijgt een steeds grotere afkeer van Willem. Na zeven ongelukkige jaren verlaat zij hem en hun twee kinderen. Totaal not done in die tijd, zeker voor een vrouw. Zij moet haar beslissing dan ook bekopen met het verlies van haar kinderen, haar reputatie en haar fortuin. Charlotte-Sophie blijft de rest van haar leven rechtszaken tegen Willem aanspannen om haar vaderlijk erfdeel terug te krijgen. Een vechtscheiding avant la lettre. Zonder resultaat, overigens. Haar rest een zwervend bestaan langs Europese vorstenhoven die haar nog willen ontvangen.
Geschiedenisboek in steen
In de 17e eeuw heeft François van Aerssen van Sommelsdijk enkele panden aan het Lange Voorhout laten samenvoegen. Het gebouw dat daarmee ontstond, noemen we nu Het Bentinckhuis. Maar al veel eerder, in documenten uit de 13e eeuw, wordt geschreven over bebouwing en bewoning op deze plek aan het Lange Voorhout. Onderdelen van Het Bentinckhuis stammen al uit die tijd. Ook na de 17e eeuw hebben de achtereenvolgende eigenaren het pand ingrijpend verbouwd en uitgebreid. Dat is te zien aan de verschillende kelders onder het gebouw en de dikte van de muren, die overal anders is. Zo kan je Het Bentinckhuis lezen als een geschiedenisboek in steen.
Gestucte plafonds in Louis Quatorze-stijl maken Het Bentinckhuis een Rijksmonument. Ik heb ze bij mijn onderzoek niet aangetroffen.
Mysterie: waar zijn de plafonds in Louis Quatorze-stijl?
Van 1700 tot 1815 was het pand drie generaties lang eigendom van de familie Bentinck, de naamgevers van het pand. In 1700 heeft Hans Willem Bentinck het pand ingrijpend verbouwd en uitgebreid. Het was de tijd van Lodewijk de XIV (1638-1715) en van de drukke, barokke stijl die zijn naam droeg: Louis Quatorze-stijl, ook wel Rococo. In die stijl heeft Hans Willem Bentinck het pand toen laten verbouwen. Gestucte plafonds in Louis Quatorze-stijl maken Het Bentinckhuis een Rijksmonument. Reinoud Boter van Moned, bureau voor bouwhistorie, heeft Het Bentinckhuis onderzocht. De 18e-eeuwse plafonds heeft hij bij zijn onderzoek niet aangetroffen. Hij oppert dat ze misschien verborgen zitten onder verlaagde plafonds.
Illustere bewoners
Hans Willem Bentinck is niet zomaar iemand: hij is heer van Rhoon en Pendrecht, graaf van Portland en Diepenheim, drossaard van Breda en Lingen – en dat zijn alleen nog maar zijn officiële titels. Hij is jarenlang vertrouweling en adviseur van Willem III, stadhouder-koning van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden en later ook koning van Engeland en Schotland. Ook zijn zoon en erfgenaam Willem Bentinck is vertrouweling van de Oranjes en heeft veel invloed op de Nederlandse politiek. Hij verhuurt Het Bentinckhuis zelfs een tijdje aan stadhouder Willem IV, die er van 1749-1751 woont.
Van Lodewijk XIV naar Napoleon
In 1819 heeft de Staat der Nederlanden Het Bentinckhuis gekocht en opnieuw ingrijpend verbouwd. Dit keer in de empirestijl. ‘Empire’ is een verwijzing naar keizer Napoleon: empire is het Franse woord voor keizerrijk. De empirestijl is terughoudend en verfijnd, met elementen en patronen uit de oud-Egyptische en Romeinse bouwkunst. In 1844 verwoestte een brand het hele rechterdeel van het pand. Dit is vermoedelijk ook weer in de empirestijl herbouwd. Na 1996 is Het Bentinckhuis in eigendom geweest van verschillende private partijen en vastgoedinvesteerders. De laatste uitbreiding dateert uit 1997, toen het nieuwbouwgedeelte aan het pand is toegevoegd.
Tekst: Sanne Nienhuis
Foto’s: Haags Gemeentearchief
Bronnen:
Reinoud Boter/Moned, bureau voor bouwhistorie, Bouwhistorische verkenning, 2018
Hella Haasse, Mevrouw Bentinck of Onverenigbaarheid van karakter: een ware geschiedenis, 1978
Wikipedia